တဲပှၤဂၤလၢယ့ၣ့်ှှူးအဂ့ၢ်

သရၠာစးၣ်ဖးဒိၣ်ဒွဲးအဲၣ် (လ) မူဒံၢ် (၁၈၃၇-၁၈၉၉)

ၣ်ၣ်လီၤႉ တၢ်မၤအါအမုၢ်နံၤတဖၣ်န့ၣ် အ၀ဲသးပ့ၤနီၣ်ဘၣ်အသး တုၤတၢ်ဆၢကတီၢ်စဲၤခံဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်တနၤန့ၣ် တချုးလၢ အသ့ၣ်နီၣ်မၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ် အတၢ်တိာ်န့ၣ် နုာ်လီၤဆူ လီၢ်မံပူၤလံႉအ၀ဲဂဲၤဆၢထၢၣ်လဲၤဆူတၢ်ချၢအခါ အသးပူၤဆိကမိၣ်ထီၣ်၀ဲၣ် ထံၣ်၀ဲပှၤတဂၤလဲၤတၢ်လၢ ကျဲဖီခိၣ်လီၤႉ သရၠာစးၣ်မူဒံၢ် လဲၤဃ့ၢ်လီၤတဘျီဃီဆူ ပှၤတဂၤန့ၣ်အအိၣ်ဒီး သံကွၢ်၀ဲၣ်ၢ်ဘၣ်တၢ်ပျဲတဘျီဃီဒီး သံကွၢ်၀ဲၣ် နအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သဒၢအလီၢ်အစီဒီဧါႉ ယတဲနၤလၢ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအဂ့ၢ်သ့ဧါန့ၣ်လီၤႉ
သရၠာစးၣ်မူဒံၢ် အိၣ်ပှဲၤမးဒီး တၢ်ကစီၣ်လၢကစၢ်ယွၤအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤပှၤလၢ ပတၢ်ဒဲးဘးအတၢ်စၢဃာ်အပူၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲစူၢ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ် တၢ်နဲၣ် ကျဲတဖၣ် ဒ်သိးလၢပှၤအံၣ်စရၠာစး့လးဖိတဖၣ် ကဘၣ်တဲဖျါထီၣ်ယွၤအမံၤၣ်လီၤႉ တမ့ၢ်ထဲလၢ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးထီၣ်အီၤလၢ ကဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါယွၤအမံၤ အိၣ်ထီၣ်ထီ၀ဲ အဂီၢ်ဘၣ်ႉ ပှၤဂီၢ်မုၢ်အံၤ ကဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤဂၤလၢ ကစၢ်ယွၤကဲအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်အုၣ် က့ၤခီၣ်က့ၤအကစၢ်လီၤ (၁၂း၂) ႉ
နံၣ်ကယၤတဖၣ်ပူၤကွံာ်အလီၢ်ခံၣ် မ့ၢ်ဒ်သိး ပကတဲ တၢ်လီၤလးတဖၣ်လၢ ယွၤကဲထီၣ်ပှၤကညီလၢယ့ၣ့်ှှူးအပူၤၣ်လီၤႉ
ဘၣ်တဘၣ် ပကနၢ်ဟူဘၣ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်‚ ဒ်လၢသရၠာစးၣ်မူဒံၢ် ပာ်ဖျါတ့ၢ်မၤတ့ၢ်၀ဲအသိး‚ ပှၤတဂၤလၢ ညိကွံာ်အတၢ်မုၢ်တၢ်ပၢၤအလီၢ်ၣ်လီၤႉ…

တၢ်ဃုထံၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤစၢၤ

ဖဲ ချး ခႉန ၁၈၀၀ န့ၣ် ဒွဲၣ်ဧိၤသကံၤဧိၤလီၤဒီး မၤဟးဂီၤ ကယဲၢ်တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိလၢကီၢ်စဲၣ် မဲၣ်နံၤစိထၣ်အပူၤလီၤႉ ပှၤသူၣ်အီၣ်မၤအီၣ်စံၢ်တဖၣ် ဂဲၤလိာ်မၤသံ ဒွဲၣ်ဧိၤသကံၤဧိၤလၢ ကးသရၠာစးၣ်ဒီး ဒွဲၣ်အူကွံာ် အစံၢ်ပျီတဖၣ် ဒ်သိးကမၤဟးဂီၤတၢ်ဖိဃၢ်အဒံၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢ တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤအပူၤ တၢ်မၤအသးဘူးထီၣ်တ့ၢ်မးလၢ တၢ်သၣ်၀ံၤလီၤဒိ ကဘၣ် အ၀ဲသ့ၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပှၤအါဂၤလၢကီၢ်စဲၢ်အပူၤ ဃုထံၣ်န့ၢ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤစၢၤ ခီဖျိ ကီၢ်စဲၣ်ဒီတဘ့ၣ်ညါ ဃ့ဘါထုကဖၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်အါနံၤအါသီ၀ံၤ တၢ်ဟဲကိၢ်ထီၣ်လၢၤထီၣ် ၀ဲဒၣ်ဒီးၣ်လီၤႉ တၢ်မၤအသးဒ်န့ၣ်၀ံၤ လွံၢ်သီ အလီၢ်ခံ လၢတၢ်ကမၢကမၣ် ဒီးလၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီဆံးလီၤစှၤလီၤအပူၤ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ထံၣ်ဘၣ်၀ဲ လၢတၢ်ဂိၢ်တၢ်ခုၣ်နးနးကလဲၢ်အံၤ မၤဟးဂီၤတၢ်ဖိဃၢ်လၢအဖးထီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ယူဒၤအစီၤပၤ စီၤယဟိ့ှှဖး ပၢတၢ်အဆၢကတီၢ် ‘ကမျၢၢ်တၢ်ထုကဖၣ်’ မ့ၢ် တၢ်အကါဒိၣ်လၢ ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲယူဒၤစီၤပၤ အသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢ ဒုၣ်ဒါ ကဟဲဒုးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ် ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲ ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကဒုၣ်တၢ်အီၣ် ဒီးဘါထုကဖၣ်၀ဲဒၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ထုကဖၣ်အံၣ်အု၀ဲ ဒ်သိးကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ၀ဲ တၢ်လၢအပူၤကွံာ် ကစၢ်ယွၤမၤစၢၤအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ၀ဲ…

တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်အတၢ်ခူသူၣ်

ဖဲ ကၠၢနံၣ်အံၤရၠာစးဲးစၢၣ်ထါဒၣ် လဲၤကူထံအဆၢကတီၢ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိ ဘၣ်ထံးဒီး ဟဲက့ၤတုၤဆူဟံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ‚ အတၢ်အိၣ်မူလီၤဆီ၀ဲဒၣ်ဒိၣ်မးလီၤႉ အခဲအံၤ အဟံၣ်အBတဲၤတဖၣ် အံၣ်ဒိၣ်မးလၢ အလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤအလ့ၣ်ခီၣ်ဖိအဂီၢ်လီၤႉ ပှၤတဂၤဂၤ ဘၣ်ဒုးအီၣ်အီၤတၢ်ၣ်လီၤႉ အဆိ ကတၢၢ်တဘျီ အ၀ဲဖီၣ်ထီၣ်နီၣ်တၢၤ ဒီးယူာ်ထီၣ်၀ဲဆူအထးခိၣ်အခါ အစုန့ၣ်တလံာ် ကွံာ်၀ဲၣ် လီၤဂာ်ဘၣ်လၢ အဆ့ကၤအလိၤအဃိ အသးဆံး၀ဲဒၣ် ဒိၣ်မးလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် အ၀ဲကျဲးစၢးကဒီး၀ဲလီၤႉ အ၀ဲစံး၀ဲဒၣ်ၢ် တၢ်မ့ၢ်၀ဲၤယသးလၢ ကစၢ်ခရၠာစးံာ် ဒီးစံး၀ဲ‚ ‘အိႉႉႉ ကစၢ်ဧၢၢ်၀ဲဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤႉ
ကၠၢနံၣ် စံး၀ဲ ယဘၣ်တၢ်စၢဃာ်ယၤ ဒ်သိး စီၤပီလူးၣ်လီၤႉ ကၠၢနံၣ်ကျဲးစၢးမၤန့ၢ် တၢ်မနုၤလၢ စီၤပီလူးအအိၣ်လဲၣ်န့ၣ်ၢ်တၢ် ဒ်သိးအကအိၣ်ဒီးသး အတၢ်ဃူတၢ်ဖိးၣ်လီၤႉ အ၀ဲဃုန့ၢ် တၢ်မံသူၣ်မုာ်သးဒ်လဲၣ်ႉ ခီဖျိလၢ အ၀ဲနာ်ကစၢ်ခရၠာစးံာ်အဃိလီၤႉ ‘‘ယမၤတၢ် ခဲလၢာ်သ့လၢ ပှၤလၢအဒုးဆူၣ်ထီၣ်ယဂံၢ်ယဘါတဂၤအပူၤလီၤ’’ (ဖံ ၄း၁၃) ႉ
ပ၀ဲခဲလၢာ် လၢပမုၢ်နံၤမုၢ်သီတဖၣ်အပူၤန့ၣ် ပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်တၤ တဖၣ် လီၤဆီလိာ်အသးၣ် ပကွၢ်ထီၣ်တၢ်ဆူခရၠာစးံာ်အအိၣ် တဘျီ…

ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤနတၢ်နာ်

ပှၤကွဲးလံာ်ဒီး ပှၤမၤတၢ်သးခုကစီၣ် ဘဲးခံၣ်ဖ့းဖဲးၢ်အီၤ အစုမ့ၣ်လၢ ခံနံၣ်အတီၢ်ပူၤတဂၤလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ဖျါလၢ ဟဲးသၢၣ် တသးစဲအီၤ နီတစဲး ဘၣ်လီၤႉ လၢကစးထီၣ်ကတိၤတၢ်ဒီး ဟဲးသၢၣ်အဂီၢ် ဘဲးခံၣ် ပလၢၢ်ဘၣ်လၢကဲထီၣ် တသ့ဘၣ်သနာ်က့ အ၀ဲဘါထုကဖၣ်တချုးလၢ အ၀ဲသ့ၣ် ဆၢဖးကတီၢ်ဒံးန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲ ဟဲးသၢၣ် မၤဃံမၤလၤန့ၢ်အီၤအစုမ့ၣ်အခါန့ၣ် ဘဲးခံၣ်အိးထီၣ် မဲးကစံ အလီၢ်လံၤတဘ့ၣ်ဒီး အိၣ်ကတီၢ်၀ဲဖဲကဘျံးပၤလၢ ပှၤဂဲၤဒိတၢ်တဂၤအဂီၤအိၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ဟဲသၢၣ် သံကွၢ်အီၤလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အ၀ဲကွၢ်ထံတၢ်န့ၣ် ဘဲးခံၣ် တဲဆၢအီၤလၢ ပှၤဂဲၤဒိတဂၤအံၤ မ့ၢ်အ၀ဲအသကိးဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ဒီးအီၤတဂၤလၢ အါနံၣ်တဖၣ်တချုးလၢအ၀ဲကဲပှၤဂဲၤဒိလၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဘဲးခံၣ် ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤ အ၀ဲအသကိးတနီၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်ယွၤအတၢ်လဲၤခီဖျိ ဒီး ဟဲးသၢၣ် ဒိကနၣ်အီၤလၢ တၢ်သးစဲအပူၤန့ၣ်လီၤႉ
ဘဲးခံၣ် ဟးထီၣ်လဲၤတၢ်ဆူ တၢ်လီၢ်အယံၤ၀ံၤ ဖဲအ၀ဲဟဲက့ၤဆူ ကီၢ်အၣ်ယါလဲၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဟဲးသၢၣ် သုးကွံာ်အသးဆူ တၢ်လီၢ်အသီ န့ၣ်လီၤႉ ဘဲးခံၣ် စံး၀ဲလၢၣ်လီၤႉ ဖဲစီၤပီလူးအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်ဒီး ဃ့ကညးယွၤ လၢကသုးကွံာ်တၤဆှုၣ်လၢအနီၢ်ခိအခါ‚ ယွၤစံးအီၤလၢၢ်က့ၤ၀ဲလၢ…

‘‘ပမ့ၢ်နီၢ်နီၢ်အ၀ဲအတၢ်’’ (လၢအဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီ)

လံး (စ) ကိးသBတီထီၣ်လၢတၢ်သးခုၢ်တၢ်အုၣ်သး ဒီးတၢ်ပျဲလၢ တၢ်လဲၤဆူထံကီၢ်ဂုၤဂၤသ့အလံာ်လၢ အဖိအဂီၢ်ၣ်လီၤႉ အခဲအံၤၣ်လီၤႉ ဖဲ လံး (စ) ဆိကမိၣ်ထီၣ် တၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီ‚ အ၀ဲဆိကမိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ခီလဲအမ့ၢ်အတီ’’ လၢအကဲထီၣ်သးၣ်ဘၣ်’’ လၢတၢ်အံၤအလီၢ်‚ အ၀ဲစံးကဒီး၀ဲလၢ ပနုာ်လီၤဘၣ်ဆူ ယွၤအဘီမုၢ်လၢ အလၢအပှဲၤလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီၣ်လီၤႉ
လၢပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူးအစိၤ‚ ဖဲလၢပှၤရၠာစးိမ့ၤဖိတဂၤမ့ၢ်လုၢ်ဖိ ဖိခွါတဂၤၣ်လီၤႉ ဒ့ၣ်ကမၣ်တမံၤမံၤလၢ အအိၣ်တ့ၢ်၀ဲလၢဖိအံၤ ကဘၣ်တၢ့်တူာ်ကွံာ်ဒီး အ၀ဲကဒိးန့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ကိးမံၤလၢ အဒူၣ်ထၢအသီအံၤအပူၤန့ၣ်လီၤႉ စီၤပီလူး သးအိၣ်ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤယ့ၣ့်ှှူးလၢရၠာစးိမ့ၤၣ်လီၤႉ တဘၣ်တၢ်စၢဃာ်လၢၤလၢ တၢ်ဒဲးဘးဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်‚ မ့မ့ၢ်ၣ်လီၤႉ ဒီးပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဆှၢအီၤလၢသးစီဆှံတဖၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်လုၢ်ဖိ အီၤ ဒ်ယွၤအဖိတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ (း၁၄-၁၅) ႉ အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူအပတီၢ်ဆီတလဲ ဖဲအ၀ဲသ့ၣ် ကဲထီၣ်ပှၤမူခိၣ်ဘီမုၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ပမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ အတၢ်ဟ့ၣ်အဃိ‚ ပ၀ဲစ့ၢ်ကီး ပကဲထီၣ်ယွၤအဖိၢ်သါတၢ်လၢအဘီအမုၢ်ဒီး ပာ်ဖှိၣ်လိာ်ဘၣ်သးတမံၤဃီ ဒီးခရၠာစးံာ်န့ၣ်လီၤႉ ပဒ့ၣ်ကမၢ် တဖၣ် ဘၣ်တၢ့်တူာ်ကွံာ် ခီဖျိကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအတၢ်လုၢ်ထီၣ်သး အတၢ်ဟ့ၣ်န့ၣ်လီၤႉ အလီၢ်တအိၣ်လၢ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး မ့တမ့ၢ်…

အိၣ်ဆိးလၢပသးကံၢ်ပူၤ

တဘျီဘျီ‚ တၢ်ကတိၤလၢ အဟဲလၢဖိသၣ်တဖၣ်‚ ကဲထီၣ်တၢ်လၢ မၤဟူးမၤဂဲၤပှၤ သတူၢ်ကလာ်ၣ်လီၤႉ ဘၣ်တဟါ ဖဲယဖိမုၣ်ဖိအနီၢ်ဆံးကတီၢ်ၣ်လီၤႉ ဖဲယမၤမံအီၤလၢလီၢ်မံခိၣ်ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသံကွၢ်က့ၤယၤလၢ‚ ‘‘မ့ၢ်ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအိၣ်လၢ ယဟၢဖၢအပူၤဧါ’’လီၤႉ ဖဲအံၤယစံးဆၢက့ၤအီၤလၢ‚ ‘‘ဂ့ၤလံ‚ တလိၣ်လၢ နကဘၣ်ယူၢ်လီၤကွံာ်အီၤဘၣ်ႉ ဘၣ်ဆၣ်ၣ်လီၤ’’ႉ
ယဖိမုၣ်ဖိအတၢ်ကျိာ်ထံလိၤလိၤဘျၢဘျၢ လၢကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအိၣ်လၢ ‘‘အ၀ဲ အဟၢဖၢပူၤ’’ ဒုးဆိကတီၢ်ယၤ ဆူတၢ်ကဆိကမိၣ်ထီၣ်ၣ်လီၤႉ အ၀ဲဟဲဒီးအိၣ်ဆိးလၢယပူၤ န့ၣ်လီၤႉ
ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး နဲၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ခူသူၣ်အံၤ‚ ဖဲအဃ့ထုကဖၣ်လၢ သးစီဆှံ ကဒုးဆူၣ်ထီၣ် ပှၤအ့းဖ့းစူးဖိတဖၣ်အသးၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်ကဟံးဃာ်ခရၠာစးံာ် အတၢ်အဲၣ်ယိာ်ယိာ်ၣ်လီၤႉ ခီဖျိ တၢ်အဲၣ် အသဟီၣ်အံၤအဃိ‚ အ၀ဲသ့ၣ်ကဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဒီးတၢ်သ့အဲၣ်ပှၤဂုၤ ပှၤဂၤ‚ လၢတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးတၢ်ကပုာ်လုး‚ ဖဲအတဲဖျါထီၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီၣ်လီၤ (၄း၂‚၂၅) ႉ
ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအိၣ်ဆိးလၢအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အပူၤ အခီပညီမ့ၢ်‚ အ၀ဲ အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအံၤၣ်ဘၣ်လီၤႉ အ၀ဲအတၢ်အဲၣ်လၢ ပသ့ၣ်ညါလၢာ်တသ့ (၃း၁၉) ကသူၣ် လီၤသးလၢပပူၤၣ်လီၤႉ
တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ်အဂ့ၤကတၢၢ် လၢတၢ်ကတဲပၠးဖိသၣ်ဆံးမ့ၢ်‚ ‘‘ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး အဲၣ်ယၤလီၤ’’ႉ

တၢ်မၤထီထီၣ်‚ လဲၢ်ထီၣ်တၢ်သးကညီၤ

ဖဲအပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤ အ၀ဲပျၢ် မနၤဒီးၣ် လၢ အမၤသံအ၀ၤဒီးအဖိတနီၤလၢ ကီၢ်ရၠာစး၀ၣ်ဒၣ် တၢ်မၤသံပှၤဒီကလုာ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဘံၣ်တၣ် တဲဖျါထီၣ်လၢ ‘‘ယတၢ်ပျၢ် တၢ်ကမၣ်အံၤ သန့ၤထီၣ်သးလၢ တၢ်လၢကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးမၤတ့ၢ်၀ဲအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲဟံးထီၣ် တၢ်စံၣ် ညီၣ်လၢ တၢ်အၢတၢ်သီကိးမံၤလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ကိးကတီၢ်ဒဲးန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲအထူၣ် စုညါအံၤ မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ ပထံၣ်န့ၢ်တၢ်မၤနၢၤလၢ အမ့ၢ်တၢ်လီၢ်ထဲတတီၤဧိၤန့ၣ်လီၤ’’ႉ မနၤဒီးၣ် ကွဲးလံာ်ဆူ ဘံၣ်တၣ် လၢအအါန့ၢ်ဒံးတဘျီလၢ ဃိာ်ပူၤၣ်လီၤႉ လၢအဆိ အ၀ဲတသးအိၣ် မၤလဲၢ်ထီၣ် ထီထီၣ် တၢ်သးကညီၤနီတစဲး‚ ဒီးစံးလၢအသးဟ့ဘၣ်အီၤၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် ၀ံၤအလီၢ်ခံ ‘‘ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး နုာ်လီၤဆူ အ၀ဲအတၢ်ဆိကမိၣ်’’‚ ဃုာ်ဒီးကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤစၢၤ‚ ပူၤကွံာ်လၢခံ ၂ နံၣ်ၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်အံၤအပူၤၣ်လီၤႉ အ၀ဲ စံးလၢ ဖဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်နၤ တုၤအပှဲၤထီၣ် ၇ စု ဒီးမ့ၢ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူနအိၣ် တုၤအပှဲၤထီၣ်၇ စု ဒီးစံး ‘ယပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤယသးလီၤန့ၣ်ဒီး’ပျၢ်ကွံာ် အတၢ် ကမၣ်တက့ၢ်’’ (လူၤ…

တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ်စီၤလိၣ်စီၤပၤအဒူၣ်ဖိထၢဖိ

တၢ်ထံၣ်လိာ်ဘၣ်ဒီးကီၢ်အဲကလံးအနီၢ်ပၤမုၣ် ဖဲမူးသးဖှံတခါ ဖဲကီၢ်စကီး (တ) လဲ၀ံၤ‚ စ့ (လ) ဘံယၢ် ဒီးအ၀ၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ကစီၣ်လၢစီၤလိၣ်စီၤပၤအဒူၣ်ဖိထၢဖိ သးအိၣ်ဟဲဟးအီသကိးနီမုၢ်ထံဒီးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤႉ စ့ (လ) ဘံယၢ်မၤကဆှဲမၤကဆှီတၢ်‚ ကတဲာ်ကတီၤ တၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ဟူးသးဂဲၤဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီလၢကဘၣ်တူၢ်လိာ် စီၤလိၣ်စီၤပၤအဒူၣ်ဖိ ထၢဖိလၢ အကဟဲကဲတမှံၤအဃိန့ၣ်လီၤႉ တချုးအဆၢကတီၢ်ဘၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ် ကတုၤ န့ၣ်‚ အ၀ဲလဲၤဆူတၢ်ချၢ လၢကဘ့န့ၢ်ဖီဖိတစဲးလၢ ကဆဲးဖီကိအဂီၢ်လီၤႉ အသးကနိးမးလီၤႉ ဖဲန့ၣ်အ၀ဲအသးပူၤ မၤအသးလၢ ကစၢ်ယွၤမၤသ့ၣ်နီၣ်အီၤလၢ အ၀ဲမ့ၢ်စီၤပၤတဖၣ် အစီၤပၤ ဒီးအ၀ဲအိၣ်ဒီးအီၤ ကိးနံၤဒဲးအဂ့ၢ်လီၤႉ တကီၢ်ခါန့ၣ် အသးမုာ်ထီၣ်၀ံၤ ဆိကမိၣ်ထီၣ်၀ဲ‚ ‘‘အၢၣ်‚ ခဲအံၤအ၀ဲတခီမ့ၢ်ဒၣ်နီၢ်ပၤမုၣ်လီၤ’’ႉ
စ့ (လ) ဘံယၢ်အတၢ်န့ၣ်ဘၣ်လီၤႉ စီၤပီလူး ကွဲး၀ဲလၢကစၢ်ယွၤန့ၣ် မ့ၢ်စီၤပၤ တဖၣ်အစီၤပၤ ဒီးကစၢ်တဖၣ်အကစၢ်လီၤ (၁ တံၤ ၆း၁၅) ႉ ဒီးပှၤလၢ အပိာ်အခံ တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ယွၤအဖိခဲလၢာ်လီၤ (ကလၤ ၃း၂၆) ႉ ဖဲပဘၣ်ဃးဒီး…

ဆၢဒိၣ်န့ၢ်ဒံးကနဲစီ

၁၈၉၃ နံၣ်‚ လါအီးကထိဘၢၣ် ၀့ၢ့်ှှခီကိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ်‚ ၀့ၢ်မုၢ်တၢ်ဒုးနဲၣ်အလီၢ်‚ ဘျီၣ်ဒိၣ် မုာ် (T့နၠမအနမ) ဘၣ်တၢ်ကးတံာ်ပာ်ဃာ်အီၤ‚ မ့ၢ်လၢဘျီၣ်ဒိၣ်မုာ်အကစၢ်ဒၣ်၀ဲ ပာ်သူၣ် ပာ်သးလၢ ပှၤကိးဂၤဒဲး ကလဲၤဆူဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဒုးနဲၣ်အမူးဖးဒိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤႉ ပှၤလဲၤဆူတၢ်ဒုးနဲၣ်အလီၢ်၀ဲန့ၣ် အိၣ်နွံကလီၢ်ညါန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီး ဒွဲးအဲၣ် (လ) မူဒံၢ် (၁၈၃၇-၁၈၉၉) အသးအိၣ်မၤပှဲၤတၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢ တၢ်သံကျံအဒၢးတခါလၢ တၢ်စံၣ်တဲာ်တဲလီၤ ဒီးတၢ်သိၣ်လိလၢ ၀့ၢ့်ှှခီကိၢ်အလီၢ်အဂၤတတီၤန့ၣ်လီၤႉ အတံၤ သကိး အၣ် (ရၠာစး) အ့ၣ်ထီရၠာစး့ၣ်- (၁၈၅၆-၁၉၂၈) တခီ အသးဒ့ဒီလၢ မူဒံၢ် ကွဲကမျၢၢ် ကန့ၢ် တန့ၢ်အဂ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အမူးဖးဒိၣ်အိၣ်၀ဲအဃိန့ၣ်လီၤႉ လၢခံ ထီရၠာစး့ၣ် ထံၣ်ဘၣ် လၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဟဲ၀ဲ မ့ၢ်လၢ လံာ်တဘ့ၣ်-လံာ်စီဆှံ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ဆၢသ့ၣ်ညါအဃိန့ၣ်လီၤႉ ထီရၠာစး့ၣ် ဆၢမုၢ်လၢ ပှၤအဂၤတဖၣ် ကအဲၣ်လံာ်စီဆှံ ဒ်မူဒံၣ် အဲၣ်အသိး ဒီး ကိးမုၢ်နံၤဒဲးန့ၣ် ကပာ်စီဆှံသးလၢတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤအပူၤန့ၣ်လီၤႉ
ခီဖျိလၢအသးမုၢ်စီဆှံန့ၣ် ကစၢ်ယွၤမၤန့ၢ်က့ၤပှၤဂီၢ်မုၢ်ဆူအအိၣ် ဖဲနံၣ်ကယၤ…

မုၢ်ဂီၤအသီကိးဂီၤ

ယဒီပုၢ်၀ဲၢ်ခွါ ဖီ (လ) ဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်ဒုးလိာ်ယၤလိာ်သး ဒီးတၢ်ဆါနးနးကျံးကျံး လၢတၢ်သပ့ၤသတူၢ်ကလာ် ဒီးဖဲအနုာ်လီၤဆူ ခွါလိၣ်ဘိ‚ တၢ်အံၤနးထီၣ် ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး လၢညါ ကတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢမုၢ်နၤကတီၢ် မ့ၢ်တုၤ‚ လၢအ၀ဲအဂီၢ်ဂ့ၤ ဒီးလၢယမိၢ်ယပၢ် တူၢ်ဘၣ် တၢ်ဆါလီၤလီၤဆီဆီ‚ ဖဲတၢ်ထီၣ်အီၤတဘျီ ယံာ် ၆ နၣ်ရၠာစးံၣ်ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤႉ ကသံၣ်သရၠာစးၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်ကယါဘျါတၢ်အံၤတသ့၀ဲလၢ ကမၤစၢ်လီၤတၢ်ဆါ‚ မ့မ့ၢ်ထဲဒၣ် ပၢၤဃာ် တၢ်နီၣ်သူၣ်နီၣ်သးအစှၤကတၢၢ်လၢ မုၢ်ဆါကတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ယမိၢ်ဒီးယပၢ် ကိးသBတီ ထီၣ်လၢ တၢ်ထုကဖၣ်အပူၤ ‘ပၢ်ယွၤဧၢ‚ အိပၢ်ယွၤဧၢ‚ မၤစၢၤလၢ်ပှၤတက့ၢ်’ န့ၣ်လီၤႉ
ဖဲလၢအ၀ဲသ့ၣ် အသူၣ်သးဒီးနီၢ်ခိ မ့ၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤဘၣ်ဆၣ်‚ ဖီ (လ) ဒီးယမိၢ် ယပၢ်တဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဂံၢ်ဘါအလၢအပှဲၤလၢ ကစၢ်ယွၤကိးမုၢ်ဂီၤဒဲးန့ၣ်လီၤႉ လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ‚ ယမိၢ်ဒီးယပၢ် မၤန့ၢ်တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်တၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ‚ လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး လံာ်သးသယုၢ်တၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲအံၤ‚ ၀ံယံးရၠာစးမံယၤ ကိးသBတီထီၣ် အတၢ်သးအုးလၢ ယ့ှူၤ့ှှလ့ၣ်အတၢ်ဟးဂီၤ ခီဖျိပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိတဖၣ်‚…